ERİŞİLEBİLİRLİK
Erişilebilirlik, binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin engelliler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olmasını ifade etmektedir.
2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı engelliler hakkında kanunun geçici maddesine göre engellilerin erişilebilirliğiyle ilgili düzenlemelerin “7 yıl” içinde yapılması gerekiyordu. Daha sonra kanunda yapılan değişiklikle bu süre bir yıl daha uzatılarak yani “8 yıl” olarak değişti ve süre 2013’e uzatıldı.
Yine aynı kanunla yapılan değişiklikle eklenen maddelere göre ise denetleme yapmaya yetkili kamu kuruluşları (Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri), yaptıkları denetlemelerinde eksikliklerini tespit ettikleri kurumlara bu eksikliklerini tamamlamaları için iki yılı geçmemek üzere süre verebiliyor, hale geldi. Bu hükme göre 2015 yılının Temmuz ayında verilecek bir ek süre kalmayacaktır. Bu süreye kadar tüm “kamu kurumların” engellilerin erişilebilirliğine uygun hale getirilmesi gerekmektedir.
MEMURİYETLE İLGİLİ HAKLAR
Engellilik hali sağlık kurulu raporu ile belirlenen engelli bireylerin ve ailesinde bakmakla yükümlü engelli yakını bulunan bireylerin sahip olduğu memuriyet hakları aşağıda belirtilmiştir.
657 Madde 53 Kurum ve kuruluşlar toplam çalışan personelin %3 ‘ü oranında engelli personel çalıştırmak zorundadır.
657 Madde 72 Kendisi, eşi ya da birinci derece akrabalığı olan, bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri engelli olan memurların, engellilik durumundan kaynaklanan yer değiştirme(tayin) talepleri karşılanır.
Madde 100, Günlük mesai başlama ve bitiş saatleri, merkezde Başbakanlık Devlet Personel Teşkilatı, illerde de valiler tarafından tespit edilse de, engelliler için; engel durumu ve hizmet gerekleri göz önünde bulundurularak mesai saatleri merkezde üst yönetici, taşrada mülki amir tarafından farklı olarak belirlenebilir.
657 Madde 101 Engelli memurlara isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası verilemez.
657 Madde 104 Memurlara, en az yüzde 70 oranında engelli ya da süreğen hastalığı olan çocuğunun hastalanması halinde hastalık raporuna dayalı olarak anne veya babadan sadece birinin kullanması kaydıyla bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde on güne kadar mazeret izni verilir.
657 Madde 39 Devlet memurlarının hayatını başkasının yardım veya bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede engelli olduğu sağlık kurulu raporu ile tespit edilen eşi, çocukları ile kardeşlerinin, memuriyet mahalli dışında resmi veya özel eğitim ve öğretim kuruluşlarında eğitim ve öğretim yapacaklarının özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından belgelendirilmesi halinde, ilgilinin talebi üzerine eğitim ve öğretim kuruluşlarını bulunduğu il veya ilçe sınırları dahilinde kurumunda bulunan durumuna uygun boş bir kadroya ataması yapılır.
Sürekli bakıma muhtaç oranda engelli çocuğu bulunan annelerin, 28 Eylül 2008 tarihinden sonraki kalan sigortalılık süresinden dörtte bir oranında indirim yapılır. Emeklilik yaş sınırında da bu uygulama değişiklik yaratır.
Şubat 2011’de çıkan Torba Kanunda yer alan refakat izninden “bir kişinin sürekli bakımına muhtaçtır” ibareli sağlık kurul kararı ile engelli çocuğu olan memurlar da yararlanır. Bu sağlık kurul raporları sürekli kullanılan sağlık raporlarından farklıdır ve salt izin amaçlı doktorun uygun gördüğü hallerde çıkarılabilmektedir. Doktor tarafından “bir kişinin refakatlı bakımına muhtaç olduğu “ hakkında sağlık raporu verilirse yararlanılır. Refakat izninde 3 aylık ücretli izin kullanılabilir. Gereği halinde bir kat uzatılabilir ve bu izin amir insiyatifine bırakılmamıştır. Sağlık kurulu kararı çıktığı gün izin başlar. Muvazzaf askeri personel için de refakatçi izni uygulaması Temmuz 2012 ‘ de 3 ay ile sınırlandırılmış, bu iznin devamında 6 ay aylıksız izin hakkı verilmiştir. (29 Ağustos 2013 tarihli Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik)
2002/58 nolu genelge, madde 3 10-16 Mayıs Engelliler Haftasının ilk günü ve 3 Aralık Dünya Engelliler Gününde kamu personeli tüm engelliler idari izinli sayılır. Olumsuz hava koşulları nedeniyle valiliklerce okulların tatil edilmesi halinde, aynı bölgedeki engelli kamu personeli de herhangi bir talep ya da talimat olmaksızın idari izinli sayılır.